1. Ngày 14/9/1985, cả nước tiến hành đổi tiền theo hình thức 10 ăn 1. Mỗi hộ chỉ được đổi 20.000 đồng cũ lấy 2.000 đồng mới.
Dân tiểu thương, con phe, buôn gian bán lận… có nhiều tiền mặt bỗng bấn loạn.
Sáng ấy, chú Thắng “què” – chuyên buôn bán phụ tùng xe đạp dưới Chợ Giời – xách lên xóm tôi một bao tải to tiền mặt. Chú xộc vào từng nhà, nhờ mỗi hộ đổi giúp chú ít tiền.
2. Lên nhà tôi nhờ đổi giúp mấy nghìn xong, ra cửa bỗng chú ngước nhìn cái mũ cối Tàu bố tôi vẫn treo tít trên cao, bảo:
– Bác để lại cho em cái mũ cối Tàu này.
Bố tôi lắc đầu:
– Không bao giờ anh bán. Đó là kỷ niệm một đời quân ngũ của anh đấy.
Chú Thắng nói:
– Cối Tàu trước bọn em vẫn mua 3.000 đồng một cái loại xoàng xoàng. Cái của anh còn “gin” lắm, chưa sứt mẻ bục toạch gì, em giả bác 10.000 đồng. Đây, 1 vạn đây.
Bố tôi đẩy cục tiền chú Thắng đưa ra xa, kiên quyết:
– Không, anh không bán đâu.
Chú Thắng rút ra 1 cục tiền nữa:
– 2 vạn, anh bán cho em nhá.
Bố tôi ngẩn người, nhìn 2 vạn mà giọng run run vì số tiền quá lớn:
– Không, anh đã bảo là không bán mà lại.
Chú Thắng rút thêm cục tiền nữa:
– 3 vạn, bác quyết luôn đi, em đang vội.
Bố tôi lặng đi, giọng khàn đặc:
– Khô..ô..ng … b..á..n … đ..ư..ợ..c …
Chú Thắng mạnh dạn thêm 1 cục tiền nữa, van vỉ:
– 4 vạn, em xin bác,… khổ quá, chỗ anh em, bác thương em với, …
Bố tôi ngoảnh mặt đi, ngậm ngùi một lúc rồi lẳng lặng trèo lên lấy cái mũ cối đưa cho chú Thắng.
3. Cái mũ cối Tàu đó là niềm tự hào của tôi mỗi dịp trường phát động học quân sự.
Ngồi giữa sân trường toàn kê xuống đít ngồi, thoải mái lắm. Tổ sư cái bọn ngồi lên mũ cối Đội Cấn, mới thì mới thật, mà lúc đứng lên nó lõm to rõ hình cái đít. Có thằng đang ngồi còn nghe cái “oạc”, mũ vỡ toẹt ra dẹt như mũ nan.
Lão Tùng Tini “mắt thâm” hay chở vợ lên đầu phố nhà tôi để bán xôi xéo kết cái mũ này lắm. Bao lần lão gạ bố tôi đổi cái mũ lấy cái xe đạp Favorite của lão mà bố tôi lắc.
4. Đổi tiền xong thì xôi lên giá gấp đôi, đang từ 5 đồng cũ lên 10 đồng, tức 1 đồng tiền mới.
Cái đồng 1 đồng tiền mới bằng nhôm, to tướng trắng bóng, sáng nào mẹ tôi cũng dúi cho 1 đồng đi ăn quà.
Hai tháng sau thì lên gấp 10, tức là 10 đồng nhôm đó mới được gói xôi. Ai đưa tiền nhôm là vợ lão Tùng “mắt thâm” lại cằn nhằn, ném cái xoảng vào trong ống bơ.
Sang năm 1986 thì lên 100 đồng một gói xôi, vợ lão Tùng éo nhận tiền nhôm nữa, chỉ lấy tiền giấy.
Đến năm 1992 thì xôi xéo rưới tí nước mỡ có giá 1.000 đồng. Tranh nhau mua. Nhìn vợ đơm xôi không ngơi tay, lão Tùng “mắt thâm” đứng thu tiền cứ cười ha hả.
5. Tính ra, cái mũ cối của bố tôi bán đi, mua được … 40 gói xôi. Biết thế, đổi mẹ lấy cái xe đạp Favorite còn có cái giờ mà kỷ niệm, hik hik …
VĨ THANH:
– Chú Thắng “què” không giải tán kịp chỗ tiền mặt, đành đem nộp mấy bao tải tiền vào ngân khố Nhà nước, nhận cái giấy biên nhận sau này Chính phủ sẽ giải quyết dưới dạng mua Công trái, có tính lãi đàng hoàng.
Nhiều năm sau chú được thông báo lên phường nhận tiền Nhà nước tất toán. Số tiền ấy chú đem ra chợ mua được 1 cân cà chua, cả nhà nấu canh ăn với nhau.
Ngọt ơi là ngọt, chú kể lại thế.
Nguồn ST
