Đại tá tình báo Phạm Ngọc Thảo, điệp viên Phạm Xuân Ẩn, “Ông cố vấn” Vũ Ngọc Nhạ, Thiếu tướng Đặng Trần Đức… là những nhân vật đã trở thành huyền thoại trong lịch sử tình báo quân sự Việt Nam. Và qua bài viết này, tôi muốn giới thiệu đến các bạn một điệp viên ít được kể đến, một Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Đại tá Nguyễn Ngọc Ẩn ( Tư Ẩn) – ông là Đội trưởng “Đội Z” tình báo quốc phòng Việt Nam hoạt động tại Campuchia giai đoạn 1981-1989.
Cái đội lừng lẫy ấy ban đầu không có tên với quan số chỉ có 5 người, sau 2 năm mới chính thức có tên gọi là “Đội Z” với quân số 41. Cán bộ, chiến sĩ trong đội đều do ông Ba Quốc ( Thiếu tướng tình báo Đặng Trấn Đức) tuyển chọn. Đó là những chiến sĩ cực kỳ trung thành, gan dạ, liều lĩnh, thông minh, mưu trí và rất giỏi hành động độc lập, phần lớn là người miền Tây Nam bộ có gia đình hoạt động cách mạng bị địch truy đuổi sang Campuchia từ những năm 1950, 1960. Họ sinh ra tại đây và sống lang bạt trong nghèo khó, không có cơ hội được học hành đầy đủ. Đội trưởng Nguyễn Ngọc Ẩn (Tư Ẩn) từng đi bới rác để kiếm sống ở Phnom Penh.
Họ rất ngang tàng, không sợ trời, không sợ đất, “chỉ sợ mỗi ông Ba”. Người chỉ huy trực tiếp duy nhất của đội cũng là ông Ba. Sau này có một người thứ hai có thể thay mặt ông Ba chỉ huy họ đó là thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh.
Ai mới đến đơn vị sẽ ko khỏi ngạc nhiên khi thỉnh thoảng thấy một nhóm người không mặc quân phục đến gặp ông Ba, họ chỉ gặp riêng ông Ba thôi. Hồi đó xe máy không có, xe đạp thì hai người dùng một chiếc, quân đội nghiêm cấm sử dụng tài sản của người dân Campuchia nhưng nhóm người này đi toàn xe máy xịn, riêng Tư Ẩn thì lái Mercedes dân sự. Và cứ mỗi lần Tư Ẩn xuất hiện ở đơn vị là bắt đầu một chiến dịch.
Trong những chiến dịch của Đội Z khi ấy có một tên địch nguy hiểm tên Mac là cán bộ trung ương Khmer Đỏ thâm nhập vào Phnom Penh. Tướng Lê Đức Anh gọi ông Ba Quốc lên bảo : “Phải bắt cho được tên này”.
Lúc đó lực lượng Quân tình nguyện ta đồn trú ở Phnom Penh cùng công an, quân cảnh và tình báo bạn đều tập trung truy tìm tên Mac. Đội Z cũng tìm ra dấu vết. Tư Ẩn báo cáo với ông Ba: “Cháu tìm thấy dấu vết thằng Mac rồi”. Ông Ba Quốc dặn Tư Ẩn : “Bây giờ thằng Mac là đối tượng không chỉ ta truy bắt mà còn là đối tượng của quân đội và công an bạn. Bất kỳ ai dính đến nó thì người ta có quyền bắn. Các cậu phải đặc biệt thận trọng”.
Một hôm, một chiến sĩ Đội Z hốt hoảng chạy đến báo ông Ba : “Anh Tư bắt được Mac rồi”. Khi biết Tư Ẩn bắt thằng Mac ở ngoại ô Tual Kốc, đang trên đường đưa về, ông Ba Quốc rất lo lắng: “Thế này họ bắn thằng Ẩn mất”. Nhưng khoảng 30 phút sau, Tư Ẩn lái chiếc xe lôi lao vào cửa, hò hét để bảo vệ mở cửa thật nhanh. Ông Ba Quốc bồn chồn chạy ra, rất hiếm khi ông bồn chồn như vậy. Tư Ẩn phanh xe, rút khẩu AK báng gấp giấu dưới ván xe, đập vỡ cái chum trên xe lôi, bên trong là một người nằm thu lu, báo với ông Ba Quốc: “Chú Ba, thằng Mac đây”
Sự tình là khi Tư Ẩn bắt được thằng Mac nhưng biết là mang về không thoát (vì có thể bị quân đội và công an bạn bắn lầm) nên cùng với một đồng đội trói chặt Mac rồi bịt miệng bịt mắt hắn. Đang không biết làm sao đưa về thì thấy một cái xe lôi đi qua, Tư Ẩn rút súng ra lệnh cho xe lôi dừng lại, có bao nhiêu tiền đưa hết cho chủ xe, rồi đặt gọn tên Mac vào cái chum trên xe lái chạy an toàn
Sau khi làm xong nhiệm vụ quốc tế, người anh hùng Tư Ẩn “rửa tay gác súng” về làm vườn ở Bình Phước.
Ông Tư Ẩn được trao tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ngày 20/1/2015
Trong báo cáo thành tích đề nghị phong danh hiệu anh hùng cho đội Z có ghi:
“Từ năm 1981 – 1989, trong thời gian thực hiện nhiệm vụ quốc tế giúp bạn, toàn đội đã mưu trí, dũng cảm nhận và hoàn thành đặc biệt xuất sắc nhiệm vụ. Trong thời gian đó, toàn đội đã thực hiện hơn 100 vụ tìm, đánh bắt đối tượng tình báo, điệp viên của Khmer Đỏ; làm tan rã hệ thống mạng lưới tình báo mà Khmer Đỏ cài cắm tại Campuchia với mục đích móc nối, chống phá cách mạng Việt Nam tại địa bàn các tỉnh phía nam. Qua đó, đã nắm chắc âm mưu, ý đồ của Khmer Đỏ đối với cách mạng Việt Nam và chính quyền cách mạng Campuchia, kịp thời tham mưu cho Đảng, Nhà nước, quân đội và ngành tình báo để ta có nhiều sách lược, chiến lược mới trong xử lý vấn đề Campuchia. Các tin tức thu được của địch là cơ sở để Bộ Tư lệnh 719 Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia tổ chức lực lượng tổng tiến công truy quét thành công hang ổ của chế độ Pol Pot – Ieng Xary và tàn quân Pol Pot trong các chiến dịch mùa khô 1983 – 1985, các chiến dịch mùa khô 1987 – 1988; giúp Campuchia củng cố, xây dựng chính quyền vững mạnh, đủ sức bảo vệ đất nước; bảo vệ cho Quân tình nguyện Việt Nam rút về nước an toàn. Đồng thời tham mưu cho Bộ Tư lệnh tiền phương Quân tình nguyện Việt Nam tiếp tục tổ chức các lực lượng khác hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế giúp bạn sau này…”
