Khác với người Việt Nam, người Lào không quan niệm rằng “nam nữ thọ thọ bất thân” hay “nam nữ dị biệt”. Trai gái bên Lào quen nhau dễ dàng và cởi mở hơn. Người Lào từ 16 tuổi trở lên được tự do tiếp bạn trai tại nhà và có thể cùng bạn trai đi hội chợ, đi lễ hội… Tình yêu đôi lứa nảy nở cũng chính vì sự cởi mở trong khuôn khổ lễ giáo.
Ở Lào, không có chuyện cha mẹ đặt đâu con ngồi đó, hay việc đến tận ngày cưới người vợ, người chồng mới được biết mặt nhau. Ngay khi mà hai gia đình bàn kết chuyện kết hợp thì họ đã quen biết nhau và yêu nhau rồi. Ở Việt Nam khi lễ kết hôn xong thì cô dâu về nhà chú rể ở, còn ở Lào thì ngược lại chú rể về nhà cô dâu ở (tục gửi rể).
Lễ cưới của người Lào gồm có 3 nghi lễ chính là ngan mặn (đám hỏi), ngan vi va (đám cưới) và có thạp tham hay pay chỏ ( thăm dò )
Giống như lễ dạm ngõ bên Việt Nam, cha mẹ chàng trai nhờ ông hay bà mai đển đưa tin cho cha mẹ cô gái biết về ý định cho hai đôi bạn trẻ kết hôn. Tuy là có phần cởi mở hơn trong chuyện nam nữ, nhưng những thiếu nữ Lào vẫn e lệ và làm duyên khi được hỏi cưới.
Lễ ăn hỏi của người Lào cũng có phần giống như ở Việt Nam, cúng có lễ vật. Lễ vật ăn hỏi của người Lào gọi là Khà đoong. Lễ vật ăn hỏi có thể linh động được nhưng không thể không có nó, tùy thuộc vào hai bên gia đình thương lượng hoặc hoàn cảnh gia đình. Ở tỉnh thành, phần vật liệu thách cưới thường chỉ tính bằng tiền hay vàng ta. Ở nông thôn lại có cả trâu bò, ruộng đất. Khà đoong chỉ phải nộp trong ngày cưới và sẽ được nói rõ trong hôn lễ chính thức.
Theo quan niệm của người Lào thì giả nhau vào những tháng chẵn, tháng sáu là tốt đẹp nhất vì nhằm mùa Bun Băng Phay tức lễ cầu mưa. Và tháng này vẫn còn nông nhàn, bước sang tháng bảy đồng áng và đến tháng 8 là tháng kiêng cữ ăn chay, kiêng chuyện cưới xin. Ngày tốt, người Lào chọn 15 ngày trước khi trăng tròn, ngụ ý duyên phận vợ chồng son sẽ ngày càng gắn bó, thắm thiết, càng sáng tỏ, đẹp như trăng.
Ở Việt Nam, thì đón dâu còn ở Lào thì rước rể. Hình thức và nội dung nghi lễ trong hôn nhân Lào bao gồm có Sù khoắn, Ba sỉ và Phục khẻn là Ba danh xưng khác nhau để chỉ định.
– Sù khoẳn có nghĩa là Cầu vía vì vía vốn phiêu lãng chỉ muốn rời khỏi xác. Sù khoẳn là danh xưng phổ thông để chỉ định nghi thức tín ngưỡng Cầu vía.
– Ba sỉ là biệt từ chỉ định lễ Sù khoắn trong hoàng gia, vọng tộc hay trong giới trưởng giả phú quí.
– Phục khẻn (buộc chỉ cổ tay) là tên bình dân của Sù khoẳn.
Hình thức vật chất của Sù khoẳn là một cái mâm gồm các ô và khán được chồng lên nhau, trong mỗi ô và khán cắm nhiều ống hoa làm bằng lá chuối phủ đầy hoa Chăm pa.
Trong mỗi cuộc hôn nhân, theo phong tục Lào, có tất cả ba lễ Sù khoắn:
– Do gia đình nhà chú rể tổ chức riêng cho chàng.
– Do gia đình nhà cô dâu tổ chức riêng cho nàng.
– Do hai gia đình nhà sui gia cùng tổ chức.
Bài kinh cầu trong buổi lễ thứ nhất và thứ hai có nội dung tốt đẹp gần giống nhau, nhắc nhở cô dâu chú rể về công đức sinh thành của cha mẹ,v.v… Bài kinh trong buổi lễ thứ ba có nội dung đặc thù cho tình nghĩa vợ chồng, bổn phận dâu rể. Trước mâm Pha-khoắn. chú rể ngồi bên phải, cô dâu bên trái.
Cuối cùng là lễ rước rể, đến giờ lành, phái đoàn nhà trai – tuyệt đối không có các bà goá hay li dị – mang lễ vật đã được đôi bên thoả thuận đến nhà gái. Hai Pha khoắn nói trên đã được mang đến nhà gái từ trước. Phái đoàn nhà trai tiến dần về hướng nhà gái trong tiếng reo hò hoà lẫn âm thanh của các nhạc cụ cổ truyền Lào như để báo tin vui cùng trời đất, cùng xóm làng.
Trước khi được phép vào nhà cô dâu, đoàn đưa rể cũng đã trải qua mấy “cửa ải” giăng dây, chận cổng, đối đáp, yêu sách tinh nghịch giống như họ nhà trai bên ta đi rước dâu vậy. Có điều trước khi bước chân lên cầu thang – người Lào thường ở nhà sàn chú rể phải đặt hai chân lên một miếng đá có phủ lá chuối xanh tươi do gia đình cô dâu chuẩn bị sẵn, một người em hay một người bà con (trai hay gái) của cô dâu sẽ mang tới một ô thay thau nước cùng một tấm khăn và rửa chân thật kỹ cho chú rể. Cô dâu phải thưởng tiền cho người thi hành lệ đó. Tục này ngụ ý chú rể về ở nhà vợ với tấm thân trong sạch. Và chính cô dâu là người đứng ra nhận lễ cưới mình.
Sau đó là lễ Sù khoẳn Tân Hôn rồi mới tới tiệc tùng, ca hát – ngày nay có thêm một mục là mục nhảy đầm, thường kéo dài thâu đêm. Ba ngày sau, chú rể đưa cô dâu về thăm cha mẹ ruột. Đây là dịp tân lang tân nương mang theo vài kỷ vật làm quà biếu cha mẹ và anh chị em chồng. Và như thế, đôi vợ chồng mới chính thức hoà hợp vào cả hai gia đình.
