Trực Thăng Vận Tải Hiện Đại Nhất Của Mỹ Đắt Hơn Cả Tiêm Kích F-35
Ngày 30/7/2021, thương vụ thế kỷ giữa Lầu Năm Góc và Israel đã chính thức xác lập khi Mỹ thành công bán được 18 máy bay trực thăng vận tải hạng nặng CH-53K King Stallion trị giá 3,4 tỷ USD, tức là khoảng 189 triệu đôla mỗi chiếc.
Nó thậm chí còn đắt gấp đôi một chiến đấu cơ F-35 hiện đại với mức giá chỉ khoảng 90 triệu Mỹ kim.
Con số 189 triệu đô ấy đã đưa “Thiên lý mã” CH-53K trở thành chiếc trực thăng hiện đại nhất và đắt giá nhất hành tinh. Vậy thì điều gì đã khiến cho một chiếc trực thăng chỉ có nhiệm vụ vận tải còn đắt hơn cả một chiếc tiêm kích tàng hình?
Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ là một trong những lực lượng quân sự cơ động nhất trên thế giới và cũng là lực lượng quân sự hàng đầu của Washington. Họ được huấn luyện, tổ chức và trang bị để di chuyển đến các địa điểm nguy hiểm dưới sức ép hỏa lực đến từ kẻ thù.
Phương tiện thường dùng của lực lượng đáng gờm này chính là CH-53E Super Stallion, một trong những máy bay trực thăng lớn nhất của Quân đội Mỹ. Nó đi vào hoạt động từ đầu những năm 1980 và đã có khoảng 180 chiếc được chế tạo.
Hầu hết các trực thăng này hiện vẫn đang hoạt động và tham gia thực hiện các nhiệm vụ được giao, tuy nhiên, việc vận hành chúng lại gặp rất nhiều khó khăn do thiếu phụ tùng và quá lỗi thời. Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ đã đưa ra đề xuất mở rộng nguồn tài nguyên và hiện đại hóa CH-53E. Nhưng vì một số lý do mà các kế hoạch đó đã không được thực hiện. Phải đến giữa những năm 2000 thì công ty Sikorsky (nay là một phần của Lockheed Martin) mới cung cấp cho Thủy quân Lục chiến một phiên bản trực thăng hiện đại hóa sâu sắc, với số hiệu CH-53X. Dự án đề xuất chế tạo dòng máy bay trực thăng mới với một số thay đổi lớn về thiết kế và thành phần trang bị.
Sau khi suy đi tính lại kỹ càng thì vào mùa xuân năm 2006, Lầu Năm Góc đã trao cho Sikorsky một đơn đặt hàng thiết kế và chế tạo máy bay trực thăng. Phiên bản mới nhận được định danh chính thức là CH-53K, và sau đó nó được đặt tên là King Stallion. Theo hợp đồng thì các chuyến bay thử nghiệm sẽ bắt đầu vào năm 2011 và đến giữa thập kỷ này, kế hoạch sản xuất hàng loạt sẽ được bắt đầu. Các điều khoản sẽ bắt buộc Sikorsky phải chế tạo và hoàn thành 156 máy bay trực thăng mới, với tổng chi phí 18,8 tỷ USD cho đến năm 2021.
Nhưng chỉ 1 năm sau, các điều khoản của hợp đồng đã phải sửa đổi khi quân đội Hoa Kỳ yêu cầu chế tạo với số lượng lên đến 227 máy bay trực thăng. Hiển nhiên là dự án này bị chậm tiến độ, đồng thời gặp rất nhiều khó khăn về kỹ thuật nên đến tận ngày 27/10/2015 thì chuyến bay đầu tiên của chiếc CH-53K mới chính thức được diễn ra. Nhưng những lần vận hành thử nghiệm sau đó, nó liên tục gặp phải sự cố kỹ thuật và mọi thứ cứ hoãn lại. Sự chậm trễ trong công việc, cũng như việc tồn đọng so với tiến độ ban đầu, cùng việc gia tăng chi phí dẫn đến yêu cầu phải điều chỉnh nghiêm túc dự án. Việc nâng cấp từ CH-53E lên CH-53K đã ảnh hưởng đến tất cả các thành phần quan trọng của trực thăng. Điều này tác động đến quá trình thử nghiệm và tinh chỉnh, dù rắc rối nhưng sẽ giúp nó có được các đặc điểm kỹ thuật cần thiết.
Loại trực thăng mới này đã trải qua những lần sửa đổi đáng chú ý. Phần thân chính của nó được mở rộng để gia tăng kích thước. Thủy quân Lục chiến yêu cầu nó phải chuyên chở được xe chiến đấu đa dụng Humvee. Theo đó, chiều rộng của cabin trực thăng được tăng hơn 0,3m, khối lượng tăng thêm 15%. Các tấm đỡ mới được phát triển, với chiều rộng giảm, do đó bù lại sự gia tăng đường kính thân và giảm kích thước tổng thể của trực thăng. Hệ thống rotor quay gồm bảy lưỡi chính cho phép chúng hoạt động hiệu quả hơn, những cánh quạt mới được làm bằng vật liệu composite cho đặc tính bền bỉ, không bị gãy ngay cả khi bị đạn xuyên thép đâm thủng và bạn sẽ thấy đầu mút mỗi cánh được làm hơi khum để tạo lực nâng tốt hơn.
Cánh đuôi đứng đặt hơi nghiêng để tạo sự ổn định khi hoạt động và cánh quạt đuôi được thiết kế 4 lá để tạo sự ổn định cho trực thăng khi bay.
Tổ máy phát điện của “Thiên lý mã” CH-53K đã được thiết kế lại hoàn toàn. Trực thăng nhận được 3 động cơ trục cánh quạt General Electric T408, với công suất tối đa 7.500 mã lực. Một hộp số mới và một trung tâm rotor cải tiến đã được phát triển, để phù hợp với sức mạnh tăng lên của động cơ. Đây chính xác là lần đầu tiên bạn được chiêm ngưỡng một sản phẩm trong gia đình CH-53 xuất hiện buồng lái bằng kính, hiển thị mọi thông tin trên màn hình đa chức năng. Hệ thống dây điều khiển cũ đã được thay thế bằng hệ thống biến áp điện đặc biệt flyback. Do hệ thống điều khiển và giám sát tự động, phi hành đoàn đã giảm xuống còn 4 người.
Trực thăng King Stallion nhận được một hệ thống tự chẩn đoán hiện đại, được vay mượn từ các dự án công nghệ thương mại. Hệ thống giám sát tình trạng của các thành phần và cụm lắp ráp, đồng thời cũng truyền dữ liệu đến tổ hợp dịch vụ mặt đất. Ngoài ra, các thành phần ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI có khả năng đưa ra dự đoán và đưa ra các khuyến nghị trong quá trình hoạt động.
Tất cả điều này giúp trực thăng đơn giản hóa và giảm chi phí hoạt động. Có thể nói, biến thể mới này hội tụ những nét tinh túy nhất của công nghệ kỹ thuật trực thăng hạng nặng vận tải siêu trọng của quân đội Mỹ. Với sức nâng đáng nể lên đến 16,3 tấn của mình, những chiếc King Stallion có thể cẩu trực thăng hạng trung, hoặc các máy bay tiêm kích hạng nhẹ để cơ động di chuyển mỗi khi cần thiết. Trên chiến trường, ngoài yếu tố đổ quân thì chúng còn di chuyển những khẩu pháo để đặt lên các cao điểm. Ngoài các dây treo chính thì các điểm treo bổ sung bên ngoài cũng cho phép nó nâng được tải trọng lên đến 11,4 tấn. Theo kết quả của dự án hiện đại hóa này, kích thước tổng thể của trực thăng CH-53K vẫn được giữ nguyên, mặc dù chiều cao bãi đậu tăng từ 8,46 lên 8,66m, trọng lượng cất cánh tối đa đã tăng lên 39,9 tấn, so với 33,3 tấn của CH-53E.
Các ghế ngồi được thiết kế lại, dành cho 30 người trong phần thân chính. Có khả năng tải được 24 thương binh nằm trên cáng. Thân máy bay đủ rộng, cho phép vận chuyển khối lượng hàng hóa tối đa lên đến 15,9 tấn. Đồng thời, có thể chuyển đổi trực thăng thành máy bay chở dầu; đối với điều này thì một hệ thống tiếp nhiên liệu chiến thuật với 3 thùng chứa được lắp đặt trong khoang hàng hóa.
CH-53K khác với dòng tiền nhiệm CH-53E ở các đặc tính bay. Tốc độ tối đa của trực thăng mới được gia tăng từ 280 lên 310 km/h. Bán kính chiến đấu với tải trọng định mức 12,25 tấn là 200km. Cũng giống như các biến thể trước đó, những chiếc King Stallion được trang bị cần tiếp liệu để có thể tiếp dầu trên không. Khi được tiếp dầu thì tầm hoạt động của chúng chỉ phụ thuộc vào nhiệm vụ hoặc sức khỏe của phi hành đoàn. Nhưng các bạn biết đấy, ngon-bổ thì không rẻ! Chương trình trực thăng vận tải hạng nặng CH-53K King Stallion của Mỹ đang trên đà vượt qua F-35 về chi phí. Theo báo cáo của Văn phòng Giải trình Chính phủ trong năm 2016 thì đơn giá của nó đã tăng 14% và chưa có dấu hiệu dừng lại. Các quan chức ước tính, đơn giá của CH-53K khoảng 122 triệu USD, cao hơn 22% so với dự toán ban đầu, đưa nó trở thành chiếc trực thăng đắt nhất thế giới, tương đương với đơn giá F-35B, phiên bản dành cho Thủy quân lục chiến.
Đơn giá tiêm kích tàng hình F-35 gần đây đã giảm xuống so với trước. Cụ thể, phiên bản F-35A dành cho không quân có đơn giá khoảng 94,6 triệu USD, phiên bản F-35C của hải quân và F-35B của Thủy quân lục chiến vẫn duy trì ở mức 120 triệu USD. Họ vẫn thực hiện các phương án để giảm đơn giá của máy bay xuống nhưng điều này khiến cho người ta đặt ra rất nhiều câu hỏi: Tại sao Thủy quân lục chiến đang chi tiêu gấp 3 lần cho việc hiện đại hóa năng lực hàng không, trong khi cốt lõi của họ là lực lượng chiến đấu mặt đất? Để trả lời thì cần xét đến rất nhiều yếu tố nhưng theo lý giải của Washington thì hiện đại hóa phương tiện hàng không khẩn cấp và cần nhiều kinh phí hơn nên phải ưu tiên. Trước đây, V-22 Osprey của Thủy quân lục chiến được xem là chiếc trực thăng đắt nhất thế giới với đơn giá 72 triệu USD, tuy nhiên, giờ đây, đơn giá CH-53K đã vượt qua V-22. Thủy quân lục chiến Mỹ dự định mua sắm 200 “Thiên lý mã” CH-53K với tổng chi phí lên đến 25 tỷ USD, đưa nó trở thành chương trình trực thăng đắt nhất lịch sử hàng không. Nhưng sau nhiều lần sửa đổi thì hợp đồng có hiệu lực hiện nay là gói cung cấp 200 chiếc, với tổng giá trị 23,18 tỷ USD.
Tuy nhiên thì đây vẫn là một con số quá lớn! Hợp đồng bao gồm việc chế tạo, thử nghiệm, chuyển giao cho quân đội Mỹ và cung cấp dịch vụ đào tạo cho các phi công. Theo kế hoạch hiện tại của Lầu Năm Góc thì tới năm 2023-2024, việc trang bị lại phi đội trực thăng mới sẽ được hoàn thành. Việc sản xuất CH-53K sẽ tiếp tục cho đến cuối những năm của thập kỷ 2020. Theo đó, 8 phi đội chiến đấu, một phi đội huấn luyện và một phi đội dự bị sẽ được hiện đại hóa, thay cho các đơn vị CH-53E lỗi thời hiện nay. Ngoài ra thì dòng CH-53K cũng hứa hẹn giúp Mỹ thu về nguồn lợi lớn trên thị trường xuất khẩu, khi các đồng minh Mỹ vẫn đang cần một loại trực thăng siêu trọng tăng cường khả năng không vận. Kể từ cuối những năm 1960, Không quân Israel đã vận hành máy bay trực thăng CH-53D Yasur và thường xuyên tiến hành sửa chữa và nâng cấp. Năm 2009, Bộ Quốc phòng nước này tỏ ra quan tâm đến dự án CH-53K và sẵn sàng mua các thiết bị này sau khi hoàn thành quá trình phát triển và thử nghiệm.
Cách đây không lâu, họ đã nghiên cứu các đề nghị có sẵn và chọn dòng King Stallion mới để mua. Theo nhiều nguồn tin khác nhau, Bộ Quốc phòng Israel có thể mua 20-25 máy bay trực thăng CH-53K, nhằm thay thế hoàn toàn dòng CH-53D Yasur hiện có. Và họ đã hoàn thành thương vụ này vào tháng 7/2021. Trong khi đó, vào đầu năm 2018, quân đội Đức đã công bố ý định thay thế trực thăng CH-53G bằng một máy bay trực thăng hạng nặng mới, trong kế hoạch mua ít nhất 40 chiếc, với tổng chi phí khoảng 4 tỷ Euro. Trong những năm tiếp theo, lực lượng Bundeswehr đã nghiên cứu các đề xuất từ các nhà cung cấp tiềm năng, bao gồm cả Sikorsky, khả năng cao là trực thăng CH-53K sẽ tham gia vào đợt đấu thầu này. Ngoài ra, nhiều quốc gia khác cũng bày tỏ sự quan tâm. Tuy nhiên, cho đến nay, không có nhiều thông tin về các cuộc đàm phán hay các hợp đồng cung cấp được ký kết. Theo các chuyên gia thì tình hình sẽ thay đổi trong tương lai, và có nhiều khả năng công ty Sikorsky sẽ bắt đầu chế tạo máy bay trực thăng mới không chỉ cho Mỹ và Israel mà còn cả những quốc gia khác.
Dòng máy bay trực thăng CH-53, mặc dù đã có tuổi đời đáng kể nhưng nó vẫn có được nhiều tiềm năng cho quá trình hiện đại hóa. Chính dự án CH-53K King Stallion mới này sẽ đảm bảo việc thay thế các đơn vị vận tải chủ lực và cho phép gia tăng hiệu suất hoạt động, cũng như là kéo dài thời gian sử dụng.
Thủy quân Lục chiến Mỹ và Quân đội Israel đã vận hành trực thăng Sikorsky CH-53G/E trong vài thập kỷ qua. Hiện họ đang có kế hoạch trang bị lại cho các đơn vị trực thăng bằng CH-53K hiện đại. Nó sẽ là chiếc trực thăng nặng nhất và có sức chở hàng hóa cao nhất, vô cùng thích hợp để hoạt động trên các tàu chiến. Chắc chắn King Stallion sẽ phục vụ trong vài thập kỷ nữa trong biên chế của quân đội Hoa Kỳ. Vừa rồi là toàn bộ video về “Thiên lý mã” CH-53K của quân đội Mỹ, mong rằng những thông tin này có thể giúp các bạn hiểu rõ lý do vì sao mà Lầu Năm Góc lại đồng ý chi cả núi tiền để sở hữu mẫu trực thăng đắt hơn cả tiêm kích F-35. Các bạn có nhận xét gì về dòng trực thăng đặc biệt này? Hãy chia sẻ nhận định của mình xuống phía bên
dưới phần bình luận. Đừng quên nhấn nút đăng ký và chuông thông báo để đón xem những chuyến hành trình mới nhất từ KTQS. Còn bây giờ, Việt Cường xin chào và chúc các bạn có một ngày tuyệt vời!
Nguồn: KTQP
